منظور از سیستم حمل و نقل عمومی مجموعه‌ای از امکانات، تجهیزات، و زیرساخت‌هایی است که هدف آن جابجایی مسافر به صورت انبوه با بالاترین کیفیت است. در یک سیستم حمل ونقل عمومی از انواع وسایل حمل و نقل مانند اتوبوسها، قطارها و… استفاده می‌شود. امروزه تقریبا مواد پلیمری در صنعت حمل و نقل عمومی نقش محوری را ایفا می‌کنند.
مواد پلیمری در صنعت حمل و نقل عمومی مورد توجه بسیاری قرار گرفته‌اند. استفاده از قطارهای مسافربری، مترو، منوریل و به طور کلی وسایل حمل و نقل عمومی مختلف در کشورهای مختلف گسترش یافته و همین امر سبب شده است تا طراحان به فکر سبک کردن و کاهش هزینه های مختلف این وسایل شوند.
مواد پلیمری به واسطه بهبود عملکرد و کارایی این وسایل مورد توجه زیادی قرار گرفته‌اند. در حقیقت این مواد می‌توانند در بسیاری از موارد جایگزین مواد سنتی مانند چوب، فلزات و… شوند که مزایایی همچون کاهش وزن، کاهش مصرف سوخت، افزایش توان طراحی‌های پیچیده، مقرون به صرفه بودن، آسانی در نصب و… از مزایای چشمگیر بکارگیری مواد پلیمری در این صنعت است که توانسته بسیاری از شاخص‍های کیفیت را در این صنعت برآورده کند. از جمله مهمترین رزین‍های مورد استفاده در این صنعت رزین‍های ترموست شامل انواع رزین‍های پلی استر، اپوکسی، فنولیک و اکریلیک است. الیاف شیشه، کربن و آرامید اصلی‌ترین مواد تقویت کننده مصنوعی در این صنعت است که به صورت نمد، الیاف بلند و پارچه بافته شده و… مورد استفاده قرار می گیرند. در ادامه این مقاله به کاربرد مواد پلیمری در دو تا از پرکاربردترین سیستمهای حمل و نقل عمومی یعنی انواع قطارها و انواع اتوبوسها می‌پردازیم. در این مقاله از ذکر کاربردهای آن در قطعات خودرو صرف نظر کردیم و صرفا کاربرد آنها را در سیستم حمل و نقل عمومی قطار و اتوبوس بررسی کردیم. برای آشنایی با کاربرد مواد پلیمری در صنعت خودروسازی می‌توانید به مقاله کاربرد کامپاند پلیمری در خودروسازی مراجعه کنید.
کاربرد مواد پلیمری در قطارها
حمل و نقل عمومی بعد از صنعت خودرو بزرگترین صنعتی است که به میزان قابل توجهی از مواد پلیمری استفاده می‍کند. یکی از مواردی که بیشترین سهم را در حمل و نقل عمومی دارد انواع قطارها است. کاربرد مواد پلیمری در صنعت حمل و نقل ریلی روز به روز در حال افزایش است. مزایای فوق العاده بکارگیری مواد پلیمری در انواع قطارها، همانطور که در شکل زیر مشخص است، باعث شده است که تقریبا در بسیاری از بخش های مختلف انواع قطارها مانند سقف، کف، پنل‍های داخلی و خارجی، کابین‍ها، سرویس بهداشتی، مبلمان، درها و… از مواد پلیمری استفاده شود. افزایش کارایی، سبکی، زیبایی، صرفه اقتصادی، ایمنی بیشتر و… همه از مزایای بکارگیری این مواد در این وسایل است. برای مثال تحقیقات نشان می دهد حدود ۳۰ درصد از وزن قطارها علاوه بر کاهش سوخت، افزایش فضا و دیگر مزایا، با بکارگیری این مواد کم می‌شود. شرکت‍های بزرگی مانند الستم، زیمنس و… که در تولید انواع وسایل حمل و نقل ریلی فعالیت می‌کنند در حال حاضر هم به طور گسترده ای از مواد پلیمری استفاده می‌کنند و هم تحقیقات مفصلی در مورد بکارگیری مواد پلیمری در این صنعت انجام می‌دهند.
کاربرد مواد پلیمری در اتوبوسها
یکی دیگر از وسایلی که در سیستم حمل و نقل عمومی بکار می‌رود، اتوبوسها است که شامل اتوبوس‍های برقی، اتوبوس‍های شهری در انواع مختلف (BRT و…)، اتوبوس‍های بیرون شهری و… است. سیستم های حمل و نقل عمومی که بر پایه اتوبوسها هستند به مراتب هزینه‌های کمتری نسبت به سیستمهای ریلی دارند. شاخص های مختلفی که این سیستم‌ها در جهت افزایش کیفیت باید رعایت کنند شاخص‍های متنوعی است. مواد پلیمری به عنوان فناوری نو با به ارمغان آوردن مزایای چشمگیرش تقریبا امروزه در بسیاری از بخشهای سیستمهای اتوبوس‍رانی بکار گرفته می‌شود. گستره بکارگیری این مواد از ساخت قطعات مختلف اتوبوس تا بکارگیری آنها در ساخت ایستگاه ها و… است. بکارگیری مواد پلیمری باعث بهبود عملکرد، سبکی، افزایش زیبایی و… در انواع اتوبوسها شده است. بحران انرژی و محیط زیست هم عوامل مهمی هستند که جایگزینی مواد سنتی با مواد پلیمری توانسته تا حدود خوبی به آنها بپردازد. به دلایلی که ذکر شد و کاربردهای اخیر مواد پلیمری در اتوبوسها تحقیقات متنوعی در این حوزه انجام می‌شود و البته روز به روز هم در حال افزایش است.
نتیجه‌گیری
مواد پلیمری به عنوان مواد با خواص بسیاری، توانسته در صنعت حمل و نقل عمومی جای پای خود را به خوبی باز کند. این مواد جایگزین مناسبی برای مواد سنتی مانند فلزات و… در قسمت‌های مختلف صنعت حمل و نقل عمومی دارد و از این رو بسیار مورد استقبال محققان و پژوهشگران این حوزه قرار گرفته‌است. در این مقاله ضمن معرفی مواد پلیمری، به کاربرد آنها در صنعت حمل و نقل عمومی پرداختیم. ضمنا اگر علاقه‌مند به کاربردهای مواد پلیمری در صنایع دیگر هستید می‌توانید به مقاله کاربرد مواد پلیمری در صنایع مختلف مراجعه کنید.
