صنعت چیست؟

به مجموعه فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی که در جهت تبدیل مواد اولیه به محصولات نهایی صورت می‌گیرد صنعت گفته می‌شود. به دنبال تعریف صنعت چیست می‌توان گفت این فعالیت‌ها با بهره‌گیری از تجهیزات و فناوری‌های متنوعی انجام می‌گیرد. صنعت نیز به دو بخش تولید صنعتی و خدمات صنعتی تقسیم‌بندی می‌شود که هرکدام از این دو نوع فعالیت‌هایی را دربرمی‌گیرند. در ادامه به بررسی انواع صنعت ایران و مسائل مربوط به آن می‌پردازیم.

تعریف صنعت

کلیه فعالیت‌های اقتصادی جهان که با بهره‌گیری از تجهیزات و ماشین‌آلات برای تولید نوعی محصول یا ارائه خدمات انجام می‌گیرد را صنعت می‌نامند. به این ترتیب تولید صنعتی، مجموعه فعالیت‌هایی را در برمی‌گیرد که با هدف تولید و فرآوری مواد اولیه در صنایع مختلف پیش می‌رود. به عنوان مثال تولید انواع کالاها، ماشین‌آلات، قطعات و مواد شیمیایی جزء این بخش صنعت محسوب می‌شوند. بخش دیگر صنعت که خدمات صنعتی نامیده می‌شود مربوط به تأمین نیازهای صنایع می‌شود. تأمین ماشین‌آلات و تجهیزات و همچنین خدمات نگهداری و تعمیر، نمونه‌ای از این نوع صنعت هستند.

به طور کلی صنعت از نظر اقتصادی نقش مهمی در رونق اقتصادی کشور خواهد داشت. صنعت می‌تواند در ایجاد اشتغال، تولید درآمد، بهبود بخش تولید و افزایش میزان صادرات کشور مؤثر واقع شود. با توجه به تعریف صنعت، اگر بخواهیم هر فعالیت را به عنوان یک صنعت در نظر بگیریم، هرکدام از آن‌ها زیر مجموعه صنایع دیگری است که فعالیت‌های مشابهی در آن‌ها انجام می‌گیرد. ایران نیز به واسطه‌ی برخورداری از موقعیت جغرافیایی عالی و همچنین فعالیت‌های صنعتی متنوع، توانسته در بسیاری از فعالیت‌هاس صنعتی دنیا حضور پررنگ داشته باشد.

انواع صنعت در ایران

اگر بخواهیم انواع مختلف صنعت ایران را در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار دهیم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

صنایع سنگین

به صنایعی که با بهره‌گیری از مواد اولیه معادن مانند نفت، آهن، سنگ، زغال‌سنگ و همچنین سرمایه‌گذاری‌های هنگفت اقدام به تولید محصولات می‌کنند، صنایع سنگین گفته می‌شود. این صنایع در ایران با تولید آلودگی‌های زیست محیطی و از طرفی جنگل زدایی همراه هستند. از برجسته‌ترین صنایع ایران در این حوزه می‌توان به صنعت معادن، نفت و پتروشیمی اشاره کرد. دلیل آن هم می‌تواند این باشد که ایران در کمربند مس جهانی، آب‌های خلیج فارس و عمان حضور دارد.

صنایع سبک

این صنایع نسبت به صنعت سنگین، نیاز به سرمایه‌گذاری کمتری دارند و در واقع به نوعی مصرف کننده محصولات فرآوری شده در صنعت‌های سنگین به شمار می‌آیند. محصولات تولید شده در این صنایع به صورت مستقیم به دست مصرف کننده می‌رسند. از جمله این صنایع در ایران می‌توان به خودروسازی، صنایع غذایی، تولید فرش، مبلمان و مواردی از این قبیل اشاره کرد.

صنایع متمرکز

نوع دیگری از صنعت ایران، صنایع متمرکز است که یک کارخانه یا مکان واحد را شامل می‌شود و باعث می‌شود که هزینه‌های تولیدی هر واحد با بهره‌گیری از تجهیزات همه کاره و سازگار کاهش پیدا کند.

صنایع غیرمتمرکز

این نوع صنعت نیز سازمانی با امکانات و مکان‌های متعدد را در برمی‌گیرد که هدف اصلی آن، برای مناطق وسیع، ارائه خدمات خواهد بود. برخی از شرکت‌های خودروسازی در ایران و دیگر صنایع بزرگ کشور از این نوع صنعت هستند.

صنایع جهانی

منظور از صنعت جهانی نیز صنعتی است که محصول تولید شده در یک صنعت بدون توجه به موقعیت جغرافیایی در کل جهان بازار رقابتی ایجاد کند. به عنوان مثال صنایع فولاد، پتروشیمی و نفت خام ایران همیشه در بازار خارجی مورد توجه قرار گرفته است.

صنایع محلی

قومیت‌های متعددی در ایران جای گرفته‌اند و همین امر موجب ایجاد فرهنگ‌های متنوعی از محصولات غذایی تا صنایع دستی شده است. از این رو در هرمنطقه یک صنایع دستی، غذای مشخص و فرهنگ خاصی وجود دارد.

جمع‌بندی

صنعت شامل مجموعه‌ای از سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف تولیدی و خدماتی است که با هدف تولید کالا یا ارائه خدمتی خاص با بهره‌گیری از تجهیزات مختلف، نیاز بازار را تأمین می‌کنند. انواع صنعت در ایران شامل صنایع سنگین، سبک، متمرکز، نیمه متمرکز، جهانی و محلی می‌شود.